FlexiSolutions

Metody konsolidacji sprawozdań finansowych

Porównanie metod konsolidacji sprawozdań finansowych. Kiedy i w jaki sposób przeprowadzić konsolidację metodą pełną, proporcjonalną lub praw własności?
Metody konsolidacji sprawozdań finansowych / cash flow - przepływy pieniężne

Metody konsolidacji stosowane do przygotowania skonsolidowanego sprawozdania finansowego

Celem konsolidacji jest sporządzenie wspólnego sprawozdania Grupy Kapitałowej, obejmującej wszystkie podmioty[i] należące do grupy. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej powinno prezentować Rachunek Wyników, Bilans oraz Sprawozdanie z Przepływów Pieniężnych w taki sposób, jakby spółki podlegające konsolidacji tworzyły jeden podmiot gospodarczy.

W artykule przedstawiamy trzy metody konsolidacji stosowane w praktyce, do przygotowania skonsolidowanych sprawozdań finansowych zgodnie z Ustawą o Rachunkowości oraz Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej:

  • Konsolidacja metodą pełną
  • Konsolidacja metodą proporcjonalną
  • Konsolidacja metodą praw własności.

[i] Ustawa o rachunkowości przewiduje wyłączenia z obowiązku konsolidowania spółek: art. 57 i 58 ustawy.

Metody konsolidacji - porównanie

Zastosowanie danej metody konsolidacji przekłada się wprost na wartości prezentowane w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym Grupy Kapitałowej. W zdecydowanej większości przypadków wybór odpowiedniej metody konsolidacji zależy wprost od wielkości udziału, jaki spółka dominująca ma nad spółką podlegającą konsolidacji.

W tabeli poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje o stosowaniu poszczególnych metod konsolidacji.

W kolejnych sekcjach szczegółowo omawiamy każdą z wymienionych metod konsolidacji sprawozdań finansowych. Dla każdej z wymienionych powyżej metod konsolidacji znajdziesz informacje o tym, na czym polega jej zastosowanie oraz szczegółowe wyjaśnienia, w jakich warunkach należy ją zastosować.

Konsolidacja metodą pełną

Kiedy zastosować metodę pełną?

Metoda konsolidacji pełnej ma zastosowanie w przypadku gdy podmiot należący do grupy kapitałowej jest zależny od innego podmiotu z grupy. Podmiot zależny w rozumieniu ustawy o rachunkowości to podmiot kontrolowany przez jednostkę dominującą.

Sprawowanie kontroli nad inną jednostką to zgodnie z ustawą, zdolność jednostki do kierowania polityką finansową i operacyjną innej jednostki, w celu osiągania korzyści ekonomicznych z jej działalności. Najczęstszym przypadkiem stosowania konsolidacji metodą pełną jest posiadanie przez jednostkę dominującą udziałów większościowych (powyżej 50%) w aktywach netto jednostki powiązanej.
W takim scenariuszu sprawowanie kontroli odbywa się poprzez możliwość wyboru i bezpośredniego wpływu właściciela na funkcjonowanie organów zarządzających spółką. W kontekście stosowania metody pełnej należy zauważyć, że procent kontroli powinien uwzględniać zarówno udziały bezpośrednie (posiadane przez jednostkę dominującą) jak i pośrednie (posiadane przez inne jednostki powiązane, nad którymi jednostka dominująca sprawuje kontrolę).

Możliwe są również przypadki, gdy metoda pełna stosowana będzie, mimo że jednostka dominująca nie posiada większości udziałów w kapitałach spółki podlegającej konsolidacji, np. ze względu na powiązania osobowe – rodzinnie lub funkcyjnie.

Na czym polega konsolidacja metodą pełną?

Na moment nabycia lub utworzenia spółki zależnej konsolidowanej metodą pełną, przeprowadzenie pierwszej konsolidacji wymaga wykonania następujących kroków:

  • Wycena aktywów netto spółki nabywanej do wartości godziwej
  • Ustalenie ceny nabycia aktywów netto spółki
  • Ustalenie, czy na transakcji powstała dodatnia, czy ujemna wartość firmy
  • Zsumowanie w pełnej wartości poszczególnych pozycji sprawozdania finansowego wszystkich spółek z grupy podlegających konsolidacji
  • Ustalenie wysokości kapitałów udziałowca mniejszościowego
  • Wyłączenie wartości udziałów spółki zależnej w bilansie spółki matki z aktywami netto spółki zależnej na moment nabycia.

W kolejnych okresach przy sporządzaniu skonsolidowanego sprawozdania finansowego stosując zasady konsolidacji metodą pełną, wartości aktywów, zobowiązań, przychodów i kosztów spółki zależnej dodaje się do wartości poszczególnych pozycji prezentowanych przez jednostkę dominującą, a następnie wprowadza do sprawozdania odpowiednie korekty konsolidacyjne
Celem korekt konsolidacyjnych jest przekształcenie „matematycznej sumy” sprawozdań spółek w obraz Grupy Kapitałowej, działającej jako jeden podmiot prawny, tak by zdarzenie gospodarcze zachodzące pomiędzy spółkami, nie zawyżały przychodów, kosztów, zysków, strat, aktywów i pasywów Grupy Kapitałowej.

Przedstawione poniżej przykłady korekt konsolidacyjnych mających zastosowanie przy konsolidacji metodą pełną opisujemy szczegółowo w oddzielnym artykule na naszym blogu.

  • Wyłączenie wzajemnych rozrachunków
  • Wyłączenie wzajemnych transakcji
  • Wyłączenie niezrealizowanych marż na aktywach, np. środkach trwałych czy zapasach
  • Korekta amortyzacji sprzedanych w grupie środków trwałych
  • Aktualizacja wartości zysków przypadające udziałowcom mniejszościowym
  • Korekty związane z wypłatą dywidendy
  • Amortyzacja wartości firmy

Konsolidacja metodą proporcjonalną

Kiedy zastosować metodę proporcjonalną?

Konsolidację metodą proporcjonalną stosujemy w przypadku spółek współzależnych, to znaczy takich, nad którymi podmioty konsolidowane mają współkontrolę.

Co to oznacza w praktyce? Przykładem jednostki współzależnej są najczęściej sytuacje, w których jednostka dominująca posiada (bezpośrednio lub pośrednio) do 50% udziałów w aktywach netto spółki, a drugim udziałowcem są podmioty zewnętrzne. Przy takiej strukturze własnościowej, żaden z udziałowców nie ma pełnej kontroli nad działalnością spółki.

Na czym polega konsolidacja metodą proporcjonalną?

Na moment pierwszego ujęcia w konsolidacji, jednostki konsolidowanej metodą proporcjonalną spółka dokonująca:

  • wycenia aktywa netto spółki nabywanej do wartości godziwej
  • ustala cenę nabycia aktywów netto spółki
  • ustala czy na transakcji powstała dodatnia czy ujemna wartość firmy
  • dokonuje sumowania poszczególnych pozycji sprawozdań finansowych wszystkich spółek współzależnych podlegających konsolidacji w części proporcjonalnej do wysokości posiadanego udziału przez spółkę dominującą z pozycjami sprawozdania finansowego spółki dominującej w pełnej wysokości
  • wyłącza wartości udziałów spółki współzależnej w bilansie spółki matki z aktywami netto spółki współzależnej z dnia nabycia w proporcji do wysokości objętego udziału


W kolejnych okresach sprawozdawczych spółka dominująca sumuje poszczególne pozycje sprawozdań finansowych w części proporcjonalnej do wysokości posiadanych udziałów. Następnie, podobnie jak w konsolidacji metodą pełną konieczne jest ujęcie odpowiednich korekt konsolidacyjnych:

  • Wyłączenie wzajemnych rozrachunków
  • Wyłączenie wzajemnych transakcji
  • Wyłączenie niezrealizowanych marż na aktywach, np. środkach trwałych czy zapasach
  • Korekta amortyzacji sprzedanych w grupie środków trwałych
  • Korekty związane z wypłatą dywidendy
  • Amortyzacja wartości firmy


W porównaniu z konsolidacją metodą pełną, przy zastosowaniu metody proporcjonalnej nie występuje pozycja kapitałów mniejszościowych. Podobnie wyłączenia rozrachunków, transakcji i marż wzajemnych muszą uwzględniać % współkontroli.

Konsolidacja metodą praw własności

Kiedy zastosować metodę praw własności?

Metodę praw własności stosujemy przy konsolidacji spółek stowarzyszonych. Zastosowanie metody praw własności (określanej również jako wycena metodą praw własności) możliwe jest także w odniesieniu do jednostek współzależnych (patrz metoda proporcjonalna), o ile w polityce rachunkowości grupy wybrano taką metodę do konsolidacji spółek współzależnych.

Dodatkowo tę metodę można wykorzystać przy konsolidowaniu spółek zależnych i współzależnych, jeśli występują ograniczenia w sprawowaniu nad nimi kontroli lub współkontroli, a jednostki te były objęte w latach poprzednich konsolidacją lub jednostka dominująca wstąpiła w prawa znaczącego inwestora albo wspólnika jednostki współzależnej.
Metoda praw własności, to w zasadzie metoda wyceny udziałów w aktywach netto jednostki podporządkowanej z uwzględnieniem wartości firmy lub ujemnej wartości firmy ustalonych na dzień objęcia kontroli, współkontroli lub wywierania znaczącego wpływu.

Wartość początkową udziału aktualizuje się na dzień bilansowy, na który sporządza się sprawozdanie finansowe, o zmiany wartości aktywów netto jednostki podporządkowanej, jakie nastąpiły w okresie sprawozdawczym. Biorąc pod uwagę powyższe, metoda praw własności sprowadza się do corocznego uaktualniania wartości posiadanych udziałów.

Wycenę tę ujmuje się w bilansie w pozycji „udziały w jednostkach podporządkowanych wyceniane metodą praw własności” a w rachunku wyników w pozycji „zysk (strata) z udziałów (akcji) w jednostkach wycenianych metodą praw własności”.

Wartość firmy zidentyfikowana na etapie nabycia jednostki następnie wycenianej metodą praw własności jest ujmowana łącznie z wartością nabytych udziałów w pozycji: „udziały w jednostkach podporządkowanych wyceniane metodą praw własności”. Ujemną wartość firmy przy metodzie praw własności zaprezentujemy w pozycji „rozliczenia międzyokresowe przychodów”.

Konsolidacja sprawozdań finansowych - podsumowanie metod

Podsumowując, w zależności od wielkości udziału pośredniego i bezpośredniego grupy w aktywach netto spółki zależnej, współzależnej czy stowarzyszonej wykorzystamy różne metody konsolidacji.

Metody konsolidacji pełnej, konsolidacji  proporcjonalnej czy praw własności różnią się od siebie sposobem prezentacji wartości firmy/ujemnej wartości firmy, koniecznością wyliczenia kapitałów mniejszości, czy wysokością konsolidowanych pozycji sprawozdania finansowego.

Przypominamy o istotnych kwestiach, które należy wziąć pod uwagę przy sporządzaniu skonsolidowanego sprawozdania finansowego.

Optymalny system do konsolidacji finansowej

Wykorzystaj możliwości automatyzacji i optymalizacji procesu konsolidacji sprawozdań finansowych i raportowania zarządczego Grup Kapitałowych.
Zobacz, jak oprogramowanie FlexiReporting pomoże Ci ograniczyć pracochłonność i ryzyko błędów w procesie konsolidacji.
Czytaj więcej
księgowanie MSSF16
mssf16

WEBINAR: MSSF 16

Dowiedz się o kluczowych założeniach prezentacji leasingu, najmu i dzierżawy Przyjrzyj się inicjalnej wycenie kontraktu i odkryj praktyczne przykłady kalkulacji. Od zmian w opłatach, przez przedłużenie umowy, aż po aktualizacje stóp dyskontowych. Zarejestruj się już dziś!

Czytaj więcej >
24/08/2023
Badanie sprawozdania finansowego
Accounts reconciliation

Badanie sprawozdania finansowego – jak ograniczyć ryzyko

Badanie sprawozdania finansowego to proces, który wymaga precyzji, wnikliwości i dogłębnej analizy. Kluczowe jest zrozumienie, że to nie tylko zestawienie liczb, ale także historia, strategia i potencjał firmy. Poprzez dokładne przeanalizowanie danych, wskaźników i trendów, inwestorzy oraz interesariusze zyskują lepszy obraz sytuacji finansowej firmy, co przekłada się na mądrzejsze decyzje inwestycyjne i strategiczne.

Czytaj więcej >
14/08/2023
alokacja kosztów metody
Alokacja kosztów

Metody alokacji kosztów w controllingu

W systemie controllingu projekt, traktowany jako centrum zysku, powinien zbierać wszystkie koszty związane z jego prowadzeniem. Podobnie jak w działalności produkcyjnej tu również możemy podzielić koszty na bezpośrednie (ponoszone w związku z zadaniami wynikającymi z planu projektu) oraz pośrednie – narzuty kosztów jednostek i działań wspierających zapewniających wsparcie techniczne i organizacyjne dla wszystkich zleceń realizowanych przez firmę.

Czytaj więcej >
19/07/2023

Dowiedz się więcej jak nasze rozwiązania pomogą usprawnić controlling w Twojej firmie

Umów konsultacje
flexi-logo

Skuteczne rozwiązania IT dla controllingu, budżetowania, prognozowania i konsolidacji finansowej.

FlexiReporting to elastyczny system, który doskonale się sprawdza we wszystkich obszarach contollingu finansowego, komercyjnego i operacyjnego.

Moduły

Nawigacja

Odwiedź nas na:

Odwiedź nas na:

2023 FlexiSolutions. All rights reserved.

Facebook-f Linkedin